Bàn cờ tướng – Quân cờ tướng các loại

Trước khi một ván cờ được khai cuộc, mỗi mộ đội quân sẽ được chia đều cho người chơi. Quân đen 16, quân trắng 16, ai cầm quân nào là do cách bạn tự thỏa thuận với nhau. Luật chơi bằng với nguyên tắc chơi cờ vua, do vậy bạn cần phải hiểu rõ được những yếu tố sau:

– Mọi quân cờ phải được xếp đúng thức tự đã quy định, chúng tôi đã nhắc trong bài trước rất chi tiết.

– Mục tiêu chính của cả 2 đội là tìm mọi cách để tiêu diệt quân Vua (king), khi quân vua bị tiêu diệt hoặc bị hết nước đi thì bạn sẽ hoàn toàn bị thua cuộc.

– Trong quân cờ, bên nào sở hữu quân trắng sẽ là người được đi đầu tiên vì có kích thước nhỏ hơn nên được ưu tiên.

a) Luật quy định với quân xe

Quân xe được ký hiệu là R trong từ Rook, là quân cờ được di chuyển trên đường thẳng theo hàng ngang hoặc hàng dọc trống, nghĩa là không được vượt qua quân cản đường của cả quân ta và quân đối phương. Khi quân xe thực hiện “ăn quân” đối phương thì sẽ được chiếm luôn vị trí vừa ăn.

Đối với quân xe trong hướng di chuyển có thể tiến lùi tự do, chỉ cần không bị chặn và không đi chéo. Có một trường hợp đặc biệt về cách di chuyển đó là nhập thành. Khi người chơi quyết định nhập thành, quân xe có thể nhảy qua trên quân Vua và đứng sát đó.

Theo bảng giá trị tính điểm, quân xe được tính giá trị bằng 5 điểm. Chức năng của quân xe rất mạnh vào đầu ván cờ nên bạn cần phải biết tận dụng ưu điểm của nó.

b) Luật quy định của quân tượng (quân tịnh)

Quân tịnh có ký hiệu chuẩn quốc tế là B vì được viết tắt từ Bishop. Quân tượng là quân cờ có thể được di chuyển theo đường chéo không bị giới hạn số ô di chuyển. Tương tự như quân xe, đi tịnh cũng có thể tiến lùi thoải mái, trường hợp ăn quân là sẽ được chiếm ô vừa ăn. Tuyệt đối khi ăn quân bạn không được vượt qua ô vừa ăn vì nó sẽ được tính là phạm luật.

Ngược lại với quân Xe, quân tịnh không được phép di chuyển ngang, cũng không được phép ăn quân ngang. Càng về tàn cuộc quân Tịnh càng mạnh, cho nên bạn cần phải hình thành chiến thuật bảo vệ quân tịnh càng lâu càng tốt.

c) Luật quy định trong quân hậu

Quân hậu được ký hiệu là Q, từ viết tắt từ Queen. Là sự tổng hợp hoàn hảo giữa hướng di chuyển của quân tịnh và quân xe chính vì vậy đây được đánh giá là quân cờ quyền lực nhất trên bàn cờ. Cách ăn quân của quân Hậu tương tự như nguyên lý của quân xe và quân tịnh.

Quân Hậu luôn thể hiện được sức mạnh của mình từ lúc khai cuộc đến lúc tàn cuộc. Giá trị của quân hậu được tính bằng 9 điểm, cao nhất trong số những quân cờ trên bàn cờ.

d) Luật quy định trong quân Mã

Quân mã được ký hiệu bằng chữ N – từ viết tắt từ Knight. Là quân cờ di chuyển đến ô trống bất kỳ trong bàn cờ theo hình chữ L theo quy luật 2X3 hoặc 3X2 (bao gồm chữ L ngang) không bị cản bởi bất kỳ quân cờ nào trên bàn cờ.

Quân mã có giá trị tương đương quân tịnh và được tính bằng 3 điểm. Quân Mã không dùng để tính tấn công, chủ yếu sử dụng để vây cờ, đặt bẫy và phá hướng phòng thủ của đối phương.

e) Luật quy định trong quân tốt

Quân tốt không có bất kỳ ký hiệu nào, nó là quân có giá trị thấp ở trong đầu trận cờ. Càng về tàn cuộc, quân tốt càng thể hiện được sức mạnh của mình. Vì yếu tố này mà những kiện tướng giỏi họ đều không hi sinh tốt tốt một cách bừa bãi.

Quân tốt là quân chỉ được phép tiến không được phép lùi. Trong lần di chuyển đầu tiên được phép đi 2 ô hoặc 1 ô tùy vào lựa chọn của bạn. Sau nước cờ đầu tiên bạn chỉ được phép đi tốt trong 1 nước cờ. Quân tốt được ăn quân chéo nhưng lại không được ăn quân thẳng hàng. Khi ăn quân chéo quân tốt của bạn sẽ thay thế con vừa bị ăn và tiếp tục tiến lên tại vị trí đó.

Trong trường hợp có quân tốt của đội nào tiến hàng cuối cùng của đối phương thì sẽ được phong chức cho quân tốt. Những quân có thể được phong chức đó là quân hậu, quân tịnh, quân mã, quân xe. Tùy thuộc vào ý muốn của đối phương. Chỉ được phong những quân đã bị “ăn” và đang bị đá khỏi bàn cờ.

Một trường hợp liên quan đến quân tốt khá phổ biến đó là “en passant” – bắt tốt qua đường. Trường hợp này xảy ra khi quân bạn đi tốt 2 ô liền ở nước cờ đầu tiên và vị trí ngang với quân tốt của đối phương hoặc vượt lên đối phương thì lúc đó quân tốt của bạn sẽ bị bắt.

f) Luật quy định trong quân vua

Quân Vua có ký hiệu là K – từ viết tắt của King. Đây là quân cờ không phải mạnh nhất, nhưng lại là quân cờ quan trọng nhất. Càng để mất quân vua sớm thì bạn càng bị thua cuộc sớm. Hướng di chuyển của quân Vua là đi mỗi nước 1 ô, có thể đi chéo hoặc đi ngang, dọc. Bao gồm cả tiến – lùi tùy thích. Quân Vua cũng có thể ăn quân và thay thế vị trí của quân đó ngay lập tức khi có thể. Hướng di chuyển của quân vua ngoại lệ là khi trong bước nhật thành.

i) Quy định nhập thành

Nhập thành trong một ván cờ chỉ được thực hiện đúng duy nhất 1 lần. Nhập thành được hiểu là đưa quân Vua về một vị trí an toàn trên bàn cờ bao gồm nhập thành xa (ký hiệu là 0-0-0), nhập thành gần (ký hiệu là 0-0).

Để thực hiện nhập thành bạn không được di chuyển ít nhất là 3 quân tốt “cách hậu” hoặc “cách vua” để đảm bảo an toàn sau nhập thành. Trong khi đó bạn phải dọn quân tượng và quân mã ra khỏi chỗ hiện có của nó.

Lưu ý: 1 lần nhập thành được tính bằng một nước cờ, theo quy định luật cờ vua thì quá trình thực hiện chỉ được tiến hành bằng một tay.

Tất cả những quy định về luật cờ vua đều được quy định theo đúng tiêu chuẩn đưa ra của liên đoàn cờ vua quốc tế – Fédération internationale des échecs (1924).